پیوند کبد از اهدا کننده زنده
در پیوند کبد از فرد زنده، یک فرد سالم بخشی از کبد خود را به فرد بیمار اهدا میکند. کبد اهدایی در فرد گیرنده در مدت چند هفته تا چند ماه رشد خواهد کرد. باقی مانده کبد در فرد دهنده نیز رشد میکند و به اندازه قبلی باز میگردد. قدرت خیره کننده کبد در بازسازی خود اساس پیوند کبد از فرد زنده است. فرد اهدا کننده میتواند از اعضای خانواده چون والدین، خواهر، برادر یا همسر فرد گیرنده باشد.
فواید پیوند کبد از فرد زنده چیست؟
لیست انتظار بیماران نیازمند به پیوند کبد هر روز در حال افزایش است. متأسفانه تعدادی از این بیماران به دلیل نبودن کبد مناسب برای پیوند فوت میکنند.
با پیوند کبد از فرد زنده میتوان فرد را زودتر و قبل از تشدید بیماری کبدی وی پیوند کرد. گاهی بیمار به علت تشدید بیماری کبد به قدری بدحال است که انجام پیوند امکانپذیر نیست. پیوند از فرد زنده این امکان را به بیمار میدهد که در شرایط مناسبتری پیوند شود. از آنجا که زمان عمل پیوند از قبل مشخص شده است و کیفیت کبد مطلوب است، شانس موفقیت بالا است. در پیوند کبد از جسد عمل حالت نیمه اورژانسی دارد و کیفیت کبد بهخوبی کبد فرد زنده نیست. فرد دهنده کبد مورد ارزیابیهای دقیق قرار میگیرد تا از سلامت وی اطمینان حاصل شود. نکته دیگر اینکه در پیوند کبد از فرد زنده مدت زمانی که کبد خارج از بدن است، برخلاف پیوند از جسد، بسیار کوتاه است. تمامی این شرایط موجب موفقیت بالای پیوند کبد از فرد زنده میشود.
چه کسی میتواند اهدا کننده کبد باشد؟
فرد دهنده مورد ارزیابی دقیق پزشکی قرار میگیرد تا سلامت کامل وی احراز شود. ایمنی و سلامت فرد دهنده در درجه اول اهمیت قرار دارد. فرد دهنده باید از لحاظ روانی نیز مورد ارزیابی قرار گیرد تا از آگاهی وی نسبت به خطرات احتمالی اهدای کبد و فقدان هرگونه اجبار در اهدا اطمینان حاصل شود. فرد دهنده باید با آگاهی کامل از خطرات احتمالی و به طور داوطلبانه اقدام به این کار کند. از فرد دهنده آزمایشهای متعددی به عمل خواهد آمد.
فرد دهنده باید
۱ـ حداقل ۱۸ سال و حداکثر ۵۵ سال داشته باشد
۲ـ در سلامت کامل جسمی و روانی باشد
۳ـ حداقل ۶ هفته قبل از اهدا سیگار را ترک کرده باشد
۴ـ از لحاظ گروه خون با گیرنده تطابق داشته باشد
۵ـ با گیرنده از لحاظ عاطفی مرتبط باشد
۶ـ از لحاظ اندازه بدن با گیرنده همخوانی داشته باشد
خطرات اهدای بخشی از کبد چیست؟
بعد از اهدای بخشی از کبد در غالب موارد فرد کاملا بهبود مییابد و در مدت چند هفته به وضعیت قبل از اهدا باز میگردد. ولی باید توجه داشت که این کار یک عمل جراحی بزرگ است که با خطراتی نیز میتواند همراه باشد. این خطرات ممکن است حین عمل یا بعد از عمل پیش بیایند. برخی از این خطرات عبارتاند از: خونریزی، نشت صفرا، آسیب به کبد، خطر بیهوشی، عفونت یا لخته شدن خون در پا.
خوشبختانه بسیاری از این مشکلات قابل درمان هستند. خطر مرگ بعد از اهدای بخشی از کبد یک در ۵۰۰ نفر است.گاهی مشکلات این عمل ماهها یا سال ها بعد خود را نشان میدهد، نظیر دردهای شکمی یا فتق مربوط به عمل جراحی که با جراحی قابل درمان است.
ارزیابی فرد دهنده
هدف از ارزیابی فرد دهنده دو چیز است:
۱ـ احراز سلامت جسمی و روانی فرد دهنده؛ فرد دهنده نباید هیچ بیماری زمینهای نظیر بیماری قند (دیابت) یا بیماری قلبی داشته باشد.
۲ـ کبد فرد دهنده باید سالم باشد و از لحاظ اندازه با فرد گیرنده متناسب باشد
از فرد دهنده آزمایشهای متعددی به عمل میآید. گیرنده و دهنده باید از لحاظ گروه خونی باهم تطابق داشته باشند. کارکرد کبدی، کلیوی، قلبی و ریوی فرد دهنده باید طبیعی باشد. فرد دهنده باید عاری از عفونتهایی نظیر هپاتیت باشد.فرد دهنده باید معاینه پزشکی طبیعی داشته باشد. از کبد و عناصر داخل آن با سیتیاسکن یا امارآی عکس برداری میشود. عکسبرداری از سینه و نوار قلب انجام میشود تا از صحت کارکرد قلب فرد دهنده اطمینان حاصل شود. گاه از کبد فرد دهنده نیز نمونهبرداری صورت میگیرد. ارزیابی دهنده گاهی ۲ تا ۴ هفته به طول میانجامد ولی در موارد اورژانسی میتوان در عرض ۴۸ ساعت نیز ارزیابیها را انجام داد. فرد دهنده در تمامی طول این ارزیابیها میتواند انصراف خود را اعلام کند.
عمل جراحی
در حین عمل جراحی کبد دهنده به دو بخش تقسیم میشود. سپس یک بخش از بدن وی جدا میشود و به اتاق عمل دیگری برای پیوند به گیرنده منتقل میشود. باقیمانده کبد در مدت ۶ تا ۸ هفته به اندازه قبلی باز میگردد.
مدت بستری در بیمارستان
فرد دهنده معمولاً ۴ تا ۷ روز در بیمارستان خواهد بود یکی دو روز در بخش مراقبتهای ویژه بستری میشود. سپس وی به بخش جراحی منتقل میشود. به تدریج بیمار شروع به راه رفتن و غذاخوردن میکند. در تمامی این مدت تیم جراحی به دقت فرد دهنده را تحت نظر دارد و معاینات و آزمایشهای لازم به عمل میآید تا درصورت بروز هرگونه عارضهای سریعاً درمان آغاز شود.
دوران نقاهت
بعد از بهبودی اولیه بیمار از بیمارستان مرخص میشود. دوره نقاهت معمولا ۴ تا ۶ هفته بهطول میانجامد. در این مدت فرد دهنده توسط تیم جراحی مورد معاینه و آزمایش قرار میگیرد. معمولاً فرد دهنده بعد از ۸ تا ۱۰ هفته میتواند به سر کار خود بازگردد.
دیدگاهتان را بنویسید