آشنایی با پیوند کلیه
پیوند کلیه از شایع‌ترین پیوند‌هایی است که در جهان و ایران انجام می‌گیرد. اولین پیوند موفقیت‌آمیز در دنیا نیز پیوند کلیه بوده است که در سال ۱۹۵۴ در دانشگاه هاروارد در بوستون امریکا انجام شد. در این عمل جراحی برادری کلیه خود را به برادر دوقولوی خود اهدا کرد. دکتر جو موری که این جراحی را انجام داد، در سال ۱۹۹۰ جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد. در کشور عزیز ما نیز سالانه در حدود ۲۵۰۰ پیوند کلیه انجام می‌شود که بیش از نیمی از آن از دهنده دچار مرگ مغزی و بقیه از دهنده زنده صورت می‌گیرد.
شایع‌ترین علل نارسایی کلیه مزمن در کشور ما نیز همانند سایر کشورهای دنیا بیماری قند (دیابت)، فشار خون و عفونت‌های مزمن کلیه است. برخی از بیماری‌های ارثی نیز منجر به نارسایی مزمن کلیه می‌شوند. در اطفال نیز بیماری‌های ارثی و اختلالات ادراری به نارسایی مزمن کلیه منجر خواهند شد.
نارسایی مزمن کلیه در نهایت به وابستگی فرد به دیالیز منجر خواهد شد. باید توجه داشت که بهترین درمان نارسایی مزمن کلیه، پیوند است. بیماران پیوندشده، درمقایسه با بیماران دیالیز، از طول عمر بیشتری برخوردار خواهند شد و کیفیت زندگی بهتری نیز دارند. بیماری که به نارسایی مزمن کلیه مبتلاست، لازم است که توسط پزشک معالج به یکی از مراکز پیوند ارجاع داده شود. در این مراکز بیمار توسط پزشکان تیم پیوند، متشکل از جراح پیوند، متخصص کلیه و پزشکان دیگر، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا مشخص شود که بیمار از پیوند سود خواهد برد و تحمل عمل جراحی پیوند را دارد.
کلیه لازم برای پیوند می‌تواند از فرد زنده (فامیل یا غریبه) یا دهنده مرگ مغزی باشد. متأسفانه در کشور ما هنوز آزمایش‌های تطابق‌سنجی انجام نمی‌شود. این آزمایش‌ها برای جفت‌کردن دهنده و گیرنده به بهترین حالت ممکن، بسیار کمک‌کننده است.
دهنده و گیرنده حداقل باید ازلحاظ گروه خونی با هم تطابق داشته باشند. بعد از اینکه کلیه مناسب مهیا شد، فرد مورد عمل جراحی پیوند کلیه قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که در این عمل کلیه‌های خود بیمار در جای خود باقی خواهند ماند ولی کلیه جدید در لگن بیمار به عروق اندام تحتانی و مثانه متصل خواهد شد. گاه اتفاق می‌افتد که کلیه جدید بلافاصله شروع به کار نمی‌کند. در این مدت بیمار، شاید به‌طور موقت، به دیالیز نیاز دارد تا کلیه جدید به‌کار افتد. این امر در کلیه‌هایی که از دهنده مرگ مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرند شایع‌تر است. علت این امر این است که این کلیه‌ها گاه ساعت‌ها از بدن انسان خارج‌اند و تا زمانی که پیوند انجام گیرد، خونی در آنها جریان ندارد.
بعد از عمل، تیم پیوند به‌دقت کارکرد کلیه را، به‌ویژه ازنظر ردّ پیوند، ارزیابی می‌کند. لازم است، بلافاصله بعد از پیوند، مصرف داروهای ضد ردّ پیوند شروع شود که بیمار باید آنها را تا پایان عمر مصرف کند. این داروها با تضعیف سیستم ایمنی بیمار احتمال ردّ پیوند را کاهش خواهند داد. ولی باید توجه داشت که این کار بی‌خطر هم نیست و فرد را مستعد عفونت خواهد کرد. لذا باید تیم پیوند به دقت بیمار را ازنظر عفونت‌ها نیز بررسی کند، خود بیمار هم باید از این امر آگاهی داشته باشد و درصورت بروز علائمی چون تب، سرفه، سوزش ادرار، اسهال و یا هر علامت غیرعادی سریعاً تیم پیوند را در جریان بگذارد. لازم است که بیمار به‌طور مرتب با تیم پیوند در ارتباط باشد تا کارکرد کلیه نیز به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرد.
عوارض زودرس پیوند کلیه نسبتاً نادرند ولی می‌توان از لخته‌شدن عروق کلیه پیوندی، نشت ادرار، یا بروز عفونت نام برد. داروهای ضد ردّ پیوند جدید میزان این عارضه را که در قدیم تا
۸۰ درصد بود، به کمتر از ۱۰ درصد کاهش داده است. باید توجه داشت که ردّ پیوند حاد امروزه به‌ندرت باعث نارسایی عضو می‌شود و در بسیاری از موارد قابل درمان است. متأسفانه این داروها هنوز تأثیر چندانی در ردّ مزمن پیوند، که در سال‌های بعد از پیوند رخ می‌دهد، ندارد. ردّ مزمن پیوند در حال حاضر، به‌جز پیوند مجدد کلیه،
راه حلی ندارد. داروهای ردّ پیوند در درازمدت خود با عوارضی همراه‌اند که تیم پیوند باید به موقع آنها را تشخیص دهد و درمان کند. برخی از این عوارض عبارتند از: عفونت‌ها (به‌ویژه عفونت‌های ویروسی و قارچی)، خطر ابتلا به فشار خون، دیابت یا سرطان. مصرف این داروها هزینه زیادی نیز دارد که باید پوشش کافی بیمه ای در کشور ما برای آنها درنظر گرفته شود. باید توجه داشت که به‌رغم هزینه بالای پیوند، این کار در مقایسه با دیالیز هزینه کمتری دارد و در ضمن، علاوه بر بهبود کیفیت زندگی بیمار، طول عمر فرد را نیز در مقایسه با دیالیز افزایش می‌دهد. لذا پیوند از بسیاری جهات به نفع جامعه است.
دیدگاهتان را بنویسید