بازاری نو برای گردشگری پیوند اعضا

در تاریخ ۲۶/۱۱/۹۹ مقاله ای در «شرق» به چاپ رسید تحت عنوان «وقتی گرده ها به فروش می روند». این مقاله گزارشی است از فروش کلیه در یکی از روستاهای هرات افغانستان. قیمت هر کلیه بین سه هزارو ۸۰۰ تا چهار هزارو ۵۰۰ دلار عنوان شده و بیمارستانی در هرات در پنج سال گذشته بیش از هزار پیوند کلیه انجام داده است. انجام کار پیچیده پیوند کلیه در هرات امر خیری است که به همت متخصصان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۵ شروع شده، اما آنچه سوال برانگیز است، قیمت کلیه است. آیا مردم افغانستان، به ویژه اهالی ایالت هرات، قدرت پرداخت چنین هزینه ای را برای خرید کلیه دارند؟ آیا ایالت هرات با جمعیت حدود سه میلیون نفر به اندازه کافی بیماران نیازمند به پیوند کلیه دارد که در بیمارستان شهر هرات حدود ۲۰۰ پیوند در سال انجام دهد؟ اینها سوالاتی است که شائبه ایجاد بازاری نو برای گردشگری پیوند را در شهر هرات مطرح می کند. گردشگری پیوند پدیده ای است که افراد متمول با سفر به کشورهای فقیر و با پرداخت وجهی با تهیه عضو، پیوند می شوند. متاسفانه این امر در جهان سابقه ای نسبتا طولانی دارد. به علت شیوع بیماری های کلیوی بسیاری از افراد برای نجات از آن نیازمند پیوند کلیه هستند. به علت کمبود عضو جهت پیوند و ممنوع بودن تجارت عضو در بسیاری از کشورها، گاه بیماران برای خرید عضو به کشورهای فقیر مراجعه می کنند. افراد سودجو هم با توجه به این نیاز برای تهیه عضو، بازار سیاه ایجاد کرده که در نهایت به استثمار طبقه آسیب پذیر جامعه منجر می شود. در سال های گذشته کشورهایی نظیر هند، پاکستان، ترکیه، چین یا آفریقای جنوبی در زمینه گردشگری پیوند فعال بودند که با دخالت انجمن های پیوند و سازمان بهداشت جهانی، دولت های این کشورها مجبور به مداخله و تعطیلی آن شدند. بسیاری از کشورها پس از مشورت با انجمن جهانی پیوند و سازمان بهداشت جهانی، پدیده گردشگری پیوند را ممنوع و غیرقانونی اعلام کرده اند. در کشور ما، ایران، نیز گردشگری پیوند غیرقانونی است. نکته جالب در مقاله فوق این است که در کشور افغانستان نیز فروش اعضای بدن غیرقانونی است، ولی به نظر می رسد که سودجویان به این کار همچنان ادامه می دهند. به نظر می رسد اتباع کشورهای مجاور افغانستان یا کشورهای حاشیه خلیج فارس برای دریافت کلیه از افراد آسیب پذیر ولایت هرات به آنجا سفر می کنند. دخالت والی هرات جهت کمک به این افراد و مقابله با افراد سودجو قابل تحسین است. امید است که با اقدامات قانونی از این عمل غیرقانونی و غیراخلاقی در افغانستان جلوگیری شود.

دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی – متخصص جراحی پیوند